Karbon Kredisi Ticaretine KKTC’den Bakış

Dünya giderek yeşil bir dönüşüm sürecine girerken, karbon emisyonlarının azaltılması küresel bir öncelik hâline geldi. Bu dönüşümde önemli bir mekanizma olarak karbon kredisi ticareti, ülkelerin ve şirketlerin sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmasında önemli rol oynuyor. Ancak bu küresel sistemin aktörlerinden biri olamayan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), karbon piyasalarının dışında bırakılıyor. Bu yazı, KKTC’nin mevcut durumu, potansiyeli ve çözüm önerileri üzerine kapsamlı bir değerlendirme sunuyor.

Küresel Karbon Ticareti Nedir?

Karbon ticareti, sera gazı emisyonlarını azaltmak amacıyla geliştirilen piyasa temelli bir mekanizmadır. Bir ton karbondioksit eşdeğerinde emisyonu engelleyen veya azaltan projelere karşılık gelen krediler, alınıp satılabilir. Bu sistem, sanayi ülkelerine ve büyük şirketlere karbon ayak izlerini dengeleme fırsatı sunar. Avrupa Birliği Emisyon Ticareti Sistemi (EU ETS) ve gönüllü karbon piyasaları bu alanın en büyük örneklerindendir.

KKTC Neden Sistemin Dışında?

KKTC, uluslararası arenada tanınmadığı için Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) ve Paris Anlaşması gibi mekanizmalara taraf olamıyor. Bu durum, KKTC’nin karbon kredisi üretmesini ve bunları pazarlamasını hukuken mümkün kılmıyor. Oysa KKTC’de karbon azaltımı sağlayabilecek büyük bir potansiyel bulunuyor: yenilenebilir enerji yatırımları, orman alanlarının artırılması, atık yönetim projeleri ve sürdürülebilir tarım uygulamaları...

Potansiyel ve Fırsatlar

KKTC’nin güneş enerjisi potansiyeli, Avrupa ortalamasının çok üzerinde. Aynı zamanda tarımsal faaliyetlerde karbon yutağı işlevi gören sistemler kurulabilir. Bu bağlamda KKTC, kendi içinde gönüllü karbon piyasası benzeri bir model geliştirebilir. Yerel şirketler ve yatırımcılar, karbon nötr hedefler doğrultusunda bu piyasada ticaret yapabilir. Türkiye ile iş birliği bu noktada kritik bir rol oynayabilir: Türkiye üzerinden gönüllü karbon piyasalarına entegre olunması sağlanabilir.

Çözüm Önerileri

• Yasal Altyapı: KKTC, kendi iç hukuk sisteminde karbon sertifikasyonu ile ilgili düzenlemeler yaparak gönüllü piyasalar için zemin oluşturmalıdır.
• Dijital Platformlar: Karbon kredisi ticaretini şeffaf ve izlenebilir hâle getirecek dijital sistemler kurulmalıdır.
• Akademik ve Teknik İş Birlikleri: Üniversiteler, danışmanlık firmaları ve STK’lar, karbon ölçümleme ve raporlama süreçlerinde aktif rol üstlenebilir.
• Türkiye ile Entegrasyon: Türkiye’nin mevcut karbon piyasası stratejileri ile entegre olacak şekilde bir çerçeve oluşturulmalıdır.

KKTC, küresel iklim mücadelesinde görünmez bir aktör olmak zorunda değil. Stratejik adımlarla karbon piyasalarında yerini alabilir, hem ekonomik hem çevresel fayda sağlayabilir. Yeşil bir ekonomi için KKTC’nin karbon kredisi pazarına entegre olması sadece ada halkı için değil, Doğu Akdeniz’in sürdürülebilir geleceği için de büyük önem taşımaktadır.